Sống ý nghĩa, chết thanh thản: Hướng dẫn chuẩn bị tâm lý cho hành trình cuối cùng

Có thể bàn luận về cái chết, nhưng hãy chú ý ngôn từ!

Vâng, bạn không nhất thiết phải nói về chuyện chết chóc trong mọi buổi tiệc cocktail mà bạn đến, nếu làm vậy thì có lẽ sẽ không được mời nữa đâu. Nhưng tôi vẫn khuyên bạn: Hãy nói về chủ đề này thường xuyên! Hãy cho cái chết có cơ hội xuất hiện trong các cuộc trò chuyện! Hãy để nó không còn là điều gì lạ lẫm nữa! Luyện tập cho cái chết chính là sẵn sàng cho sự tự do. Hãy dạy cho con em của chúng ta rằng, cái chết không nhất thiết là một chủ đề đáng sợ. Hãy bàn về nó trong các khóa học tại trường cao đẳng. Tôi nói nghiêm túc đấy, tại sao lại không chứ?

Xét cho cùng thì mỗi khi con người cố gắng kiềm nén một sự thật hiển nhiên nào đó, họ sẽ bộc phát những hành vi vô cùng kỳ quặc. Và sự thật là nền văn hóa của chúng ta đã cố gắng không nhắc đến cái chết trong một thời gian dài, điều ấy dẫn đến sự tôn sùng bạo lực và những lối hành xử điên rồ. Một ví dụ điển hình: Chúng ta thích xem người ta chết trên phim và trò chơi điện tử, nhưng đồng thời lại không muốn bị già hoặc chết đi. Chúng ta dành rất nhiều tiền bạc và thời gian để ngăn ngừa lão hóa và kéo dài tuổi thọ, và chúng ta xem việc già đi hoặc chết đi là cái gì đó vô cùng thất bại. 

Vả lại, hãy thử nhìn những ngôn từ mà chúng ta sử dụng xem. “Cô ấy đã thua trong trận chiến chống lại căn bệnh ung thư. Tuy nhiên, cô ấy đã chiến đấu rất can đảm." Cứ như là cô ấy thất bại thật vậy! Cô ấy chỉ làm đúng như những gì mà một cơ thể phải làm thôi, đó là chết. Vì vậy hãy nói về nó, nhưng cố gắng đừng sử dụng những ngôn từ ám chỉ cái chết là người thắng trận. Việc mở lòng trò chuyện về cái chết để mọi người có thể tiếp nhận nó như một phần tất yếu trong cuộc sống là một việc làm rất hữu ích. Trò chuyện về cái chết không mời gọi thần chết đâu, nó cũng không thể gây ra dị tật bẩm sinh, sưng đau, mờ mắt, tăng cân hay sụt cân. Nhưng việc ấy sẽ giúp ích cho lối sống của chúng ta bởi vì chúng ta sẽ không còn sống trong trạng thái tránh né nữa.

Nêu một tấm gương tốt

Nhận thức được bản thân đang làm chuyện tốt cho người khác luôn luôn hữu ích. Hầu hết chúng ta đều học hỏi thông qua các ví dụ, không phải sao? Người ta hay bảo: “Trăm nghe không bằng một thấy.” Những người sắp chết có thể làm người tiên phong và áp dụng thử một phương pháp tốt hơn để ra đi. Một phương pháp nào đó giúp cho cái chết trở thành một khoảnh khắc nội bộ và riêng tư thay vì bị đưa vào Khoa Hồi sức tích cực, phải gắn liền với cả đống máy móc và thiết bị y tế, cảm thấy sợ hãi và cô đơn. Bạn có thể vạch ra một tiêu chuẩn tốt hơn và khôn ngoan hơn cho cái chết của mình. Bạn có thể giúp cho tất cả mọi người thông qua việc chỉ cho những người còn sống cách lưu ý những dấu hiệu của cơ thể, thông qua việc ra đi thật thanh thản và thông qua việc chuẩn bị sẵn sàng cho cái chết bằng tất cả những gì thiết thực và chân thành. Tôi sẽ nói thêm về vấn đề này sau. Tuy nhiên, tôi nghĩ cũng đáng để nhắn nhủ tại đây vài lời. Đôi lúc, chúng ta có được sự can đảm lớn mạnh nhất khi biết có nhiều người đang dõi theo mình, và họ đang dõi theo bạn đấy. Đó không phải là chuyện gì xấu đâu. Mặt khác, cũng đừng quan tâm quá nhiều về suy nghĩ của mọi người! Hãy sống cuộc đời theo cách của riêng bạn, và chết theo cách của riêng bạn.

Làm người tốt

Vâng, đây là chuyện rõ ràng đến độ không đáng để đề cập đến. Nhưng dù sao thì tôi vẫn sẽ đề cập, bởi vì nó là một việc đáng để bạn xét lại bản thân mình. Chẳng phải chết sẽ thoải mái hơn khi bạn cảm thấy mình đã là một người tốt trong khoảng thời gian sống trên đất sao? Đến nỗi bạn đã cố gắng sống đúng như vậy? Đến nỗi bạn đã dành thời gian khen ngợi bản thân về những việc làm đúng đắn? Đã tha thứ cho bản thân những lần lầm lỡ và cố gắng sửa sai? Một cái chết thanh thản tùy thuộc vào việc bạn sống có tốt hay không. Tôi từng nghe rằng, con người sẽ một là sướng hơn hai là khổ hơn khi già đi. Nếu tất cả mọi người đều không sống tử tế hơn và khoan dung hơn khi đã được trải nghiệm thế giới này thì tôi nghĩ là có gì đó không đúng rồi. Hầu hết những người mà tôi từng quan sát đều trở nên hiền dịu hơn. Chúng ta bỏ đi thói đánh giá, so sánh, kết luận, tranh cãi. Thay vào đó, chúng ta nhận ra công việc của mình là phải chỉ thị bản thân hành xử sao cho đúng đắn khi còn sống trên cõi đời này. Một lối hành xử có thể duy trì tâm lý vững vàng, có trách nhiệm với xã hội, không gây hại đến môi trường và lịch sự. Nếu vậy thì phải làm gì? Hãy trở thành một người mà bạn cảm thấy tự hào nhất ngay bây giờ. Như triết gia John O'Donohue có viết, “Bạn bắt đầu tin tưởng thứ âm nhạc bên trong tâm hồn mình... Và khi thời khắc ra đi đã đến, tầm nhìn từ giường bệnh của bạn sẽ cho thấy một cuộc đời trưởng thành, đến nỗi khiến cho con tim vui sướng và cất đi mọi sợ hãi."

Còn tôi, tôi luôn duy trì công khai một danh sách bao gồm những nguyên tắc cơ bản sau:

• Hãy dùng hết khả năng có thể để làm thật nhiều điều tốt.
• Hãy dùng hết khả năng có thể để tránh xa những hành vi sai trái.

Và

• Nếu bạn muốn thiếu thốn, hãy nghĩ cho bản thân mình.
• Nếu bạn muốn đủ đầy, hãy nghĩ cho người khác.

Hãy ghi chép lại một chút để giúp bạn hồi tưởng và hãnh diện về những gì mà bạn đã thực hiện cho ý nghĩ sau cùng trong hành trang từ trần, cũng như suy xét lại xem còn điều gì khác mà bạn có thể làm không.

Những việc mà bạn đã làm khiến bản thân bạn cảm thấy tự hào nhất:

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Đâu là chứng cứ để xác minh những việc tốt mà bạn đã làm?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Có điều gì mà bạn mong muốn được cải thiện không?

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ý nghĩ sau cùng trong hành trang từ trần

Hoan hô! Bạn đã làm rất tốt. Dẫu sao thì nghiên cứu chuyên sâu về chủ đề này có thể là một việc đáng sợ, đáng buồn và rất khó khăn, huống hồ chỉ là áp dụng nó lên bản thân mình. Nhưng ít nhất bạn cũng đã thấy mình sẵn sàng hơn một chút và có thể đưa ra nhiều quyết định chín chắn và bình tĩnh hơn vào giây phút cuối cùng. Ars moriendi, nghệ thuật từ giã cõi đời là có thật. Những người đã học được ars bene moriendi, nghệ thuật ra đi thanh thản cũng thế. Bạn đã và đang trên đường tiến đến đích rồi.

Tôi chỉ muốn thú nhận vài dòng và nói cho bạn biết bản thân tôi đã từng phản đối thực hiện những công tác cơ bản này như thế nào, bởi vì tôi không muốn giả vờ như mình là một vị Thánh nào đó. Tôi chẳng thích chuẩn bị trước tý nào cả, thật đấy. Từ lâu tôi đã luôn hâm mộ một câu nói của tác giả Jane Austen: "Chuẩn bị à, chuẩn bị là một việc ngớ ngẩn! Nhìn xem chúng ta đã mất bao nhiêu thời gian cho việc chuẩn bị rồi!" Tôi thích hành động theo kiểu bất thình lình hơn, nhưng cũng chính vì những hành động ấy mà tôi đã gánh chịu rất nhiều hậu quả, ví dụ như bị lạc trên núi mà không đem theo chai nước hay túi ngủ. Tuy là chẳng dễ dàng gì nhưng cuối cùng tôi cũng học được một điều, chuẩn bị trước là một chuyện tốt. Nếu bạn đang đọc đến đây, gần như bạn sẽ đồng ý với tôi rằng: Việc chuẩn bị có thể giúp bạn cảm thấy yên tâm, dễ chịu hơn và có khả năng kiểm soát ở một mức độ nào đó.

Vì vậy, tôi đã tập xem chuẩn bị cho cái chết cũng giống như chuẩn bị cho một chuyến đi vậy. Đầu tiên, chúng ta phải giải quyết những chi tiết trọng đại trước: mua vé, xin thị thực, dọn dẹp nhà cửa. Tiếp đến, chúng ta bắt tay thực hiện những việc nhỏ hơn: kem đánh răng và chai xịt côn trùng. Như vậy, chuyến đi không những sẽ diễn ra mà còn diễn ra rất vui vẻ nữa. Thông thường, chúng ta chỉ có ít thời gian để chuẩn bị trước khi bị trễ máy bay và rồi chúng ta làm tất cả những gì có thể để ứng biến. Nhưng nếu như có thêm thời gian thì chắc chắn chúng ta sẽ gấp quần áo gọn gàng, kiểm tra lại một lượt rồi bỏ lại những vật dụng không cần thiết ra khỏi vali.

Đó chính là mục đích của cuốn sách này, và tôi cũng nhận ra nó giống như một lời cam kết vậy. Tôi tưởng tượng ra được có một vài người sẽ bảo rằng: “Tôi không có thời gian cho những việc này! Tôi có quá nhiều thứ phải lo trong cuộc sống, nào là công việc, con cái, giặt giũ", tôi không có gì để phản bác lại lý do ấy. Nhưng thiết nghĩ, nếu bạn bảo với tôi rằng: “Trời ạ, tôi không có thời gian để yêu đương đâu", đặc biệt là khi bạn bất ngờ gặp được một người hoàn toàn xứng đáng để yêu thương thì có lẽ tôi sẽ nói, “Vậy thì bé yêu à, hãy tìm thời gian cho việc đó đi!"

Thực hiện công tác chuẩn bị cũng giống như bạn đang rơi vào lưới tình với chính bạn vậy. Bạn là một người đáng để được yêu thương, thế nên mỗi ngày hãy dành ra vài phút cho bản thân. Hãy dọn dẹp hết những vật cản trở và chú tâm một chút cho khoảnh khắc đẹp đẽ trong tương lai.